#Schabik tu byłem. Społeczna inicjatywa popularyzująca wiedzę o historii miasta Data dodania: 2019-05-20

Tak naprawdę zaczęło się dość dawno temu. Każdy z nas, inicjatorów akcji, słyszał bądź czytał o nim, każdy też miał o jego Gliwicach swoje wyobrażenie. Jednak dopiero razem byliśmy w stanie stworzyć platformę działania, taki zwarty front i  jesienią 2018 roku zainicjowaliśmy akcję społeczną „Gliwice dla Schabika”. 

Powodów było wiele, z czego trzy najistotniejsze. Po pierwsze, to postać, o którą warto się upomnieć, wydobyć z historii i odpowiednio upamiętnić. Wieloletni radca budowlany był człowiekiem wielkiej konsekwencji i architektonicznej odwagi. To on stworzył miasto, jakie znamy - zaprojektował ulice, osie widokowe, osiedla, wiele znanych budynków. Po drugie, wciąż niewystarczająca jest świadomość jego dokonań. Po trzecie, uznaliśmy, że warto wiedzę o nim i jego dorobku spopularyzować i podać dalej. Zaszczepić i utrwalić.   

Karl Schabik mógłby powiedzieć o sobie tak: tu żyłem, pracowałem, tu tworzyłem. Ponad 25 lat dbałem o harmonijny rozwój Gliwic - urbanistycznej perły w koronie Górnego Śląska. Wytyczyłem nowe ulice, wypełniłem luki w zabudowie śródmieścia, miałem wielkie plany dotyczące dalszej rozbudowy centrum oraz połączenia go we wspólną całość z Bytomiem i Zabrzem. Ukochałem sobie ideę miejskich wieżowców i koncepcję miasta – ogrodu. Gdzie tylko było to możliwe, wytyczałem parki, zieleńce i trawniki, sadziłem drzewa. Pamiętają o mnie gliwickie platany, pamiętają lipy. 

Miasto powołało go na funkcję radcy budowlanego 22 maja w 1919 roku, a pełnił ją nieprzerwanie do 1945. Jak twierdzi znawca dokonań Schabika, dr Adam Bednarski, wykładowca akademicki przez lata związany z wydziałem architektury Politechniki Śląskiej, widział on tkankę miasta jako tę harmonijnie rozwijającą się wśród ogrodów i parków. I takie zielone Gliwice pozostawił nam w spadku. Schabik wiele lat mieszkał, skromnie, przy Friedrichstraße/Kościuszki 42, w budynku zrealizowanym w latach 20. dla zarządców dóbr rodziny Ballerstremów. To tam w 1945 aresztowało go NKWD, wywożąc do obozu w Alczewsku, gdzie 30 listopada tego samego roku zmarł na czerwonkę. 

Grupę społeczną skupioną wokół "Gliwic dla Schabika" tworzą osoby z różnych środowisk. Są wśród nas architekci, społecznicy, pisarki, dziennikarze i dziennikarki, menadżerowie i menadżerki. Połączyła nas chęć działania dla dobra miasta. Za częścią z nas stoją: instytucje (Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej), redakcje („Nowiny Gliwickie” i Gazeta Miejska/24 Gliwice.pl), stowarzyszenia (Ośrodek Studiów o Mieście Gliwice, Warsztat Miejski,  Zielone Gliwice, Klub Książki Kobiecej). Wspierają nas wykładowcy wydziału architektury PŚl i  Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu. Opiekę merytoryczną sprawuje dr Adam Bednarski, autor wielu książek i opracowań poświęconych Schabikowi.  

Ania Kusa z DWPN zajęła się finansami i organizacją, Katarzyna Lenartowicz, dyrektor CH Europa Centralna, służy radą przy tworzeniu harmonogramów, budżetu oraz regulaminów,  Paweł Harlender z OSOM to człowiek od zieleni, znakowania miasta oraz muralu, Agnieszka Bilska z Warsztatu Miejskiego jest naszym cyberguru od wdrażania gry miejskiej, Justyna Wydra/Klub Książki Kobiecej to autorka wpisów na fanpage’a i twórczyni scenariusza gry, Michał Szewczyk z Gazety Miejskiej/24 Gliwice.pl zajął się mapą z realizacjami Schabika, Małgorzata Tkacz-Janik z Kongresu Kobiet Polskich  i Ania Liszewska z agencji Butik Reklamowy  przecierały szlaki w dotarciu do ważnych osób i użyczyły siedziby na spotkania, Natalka Wójcik z OSOM  założyła nasz fanpage, a  autorka tekstu stara się, by duch Schabika wciąż nas inspirował. 

To trzon grupy. Mamy też wielu sympatyków, którym teraz nisko się kłaniamy.  To wielkie szczęście móc pracować z pasjonatami.             

Odbyliśmy wiele spotkań roboczych, burz mózgów, namiętnie dyskutowaliśmy o historii i teraźniejszości, układając plan wydarzeń. Było mnóstwo pomysłów, każdy skrzętnie odnotowaliśmy, bo może się przydać do naszej dalszej społecznej pracy. 

Justyna Wydra przyznaje, że w jej przypadku z wkroczeniem na drogę Schabika  to był... prawdziwy przypadek. - Przypadkowe spotkanie z sympatycznym znajomym, który zaprosił mnie na spotkanie grupy osób chcących upamiętnić Karla Schabika i jego gliwicki dorobek. Przybyłam, zobaczyłam, wysłuchałam i zakochałam się w entuzjazmie oddolnej inicjatywy -  mówi.  

Katarzyna Lenartowicz wylicza dokonania radcy: place, kamienice, aleje obsadzone drzewami, budynki użyteczności publicznej.  - To wszystko służy nam do dzisiaj, a Schabik nie ma nawet zaułka nazwanego jego imieniem. Czas najwyższy, by to zmienić, a możemy to zrobić dzięki naszej akcji – podsumowuje. 

Michał Szewczyk twierdzi, że Schabik jest jedną z odpowiedzi na pytanie, dlaczego Gliwice są tak wyjątkowe.  - Większość rozwiązań, z których teraz korzystamy i które budują klimat miasta, czyli pierzeje kamienic, skwery, parki, kameralność, to w dużej mierze zasługa dobrego planu, jaki na ówczesne Gleiwitz miał Schabik i jego współpracownicy. Dlatego szkoda, że przez tyle lat nie udało się w żaden sposób go szerzej upamiętnić albo chociaż przypomnieć. Ten projekt wypełnia to zaniedbanie, a przy okazji stawia ważne pytania o tożsamość Gliwic i myślę, że pomoże miastu się dookreślić - wyjaśnia. 

Z kolei Małgorzata Tkacz-Janik uważa, że plan, ślad ręki radcy budowlanego, jest nadal wyczuwalny w wielu punktach miasta i choć sporo osób nie wie, że korzysta z jego dzieła, to ludzie czują się w Gliwicach bardzo dobrze, intuicyjnie „wchodzą w to”. 

Agnieszka Bilska uwielbia uczyć  się od pasjonatów. Jest fanką gier miejskich i zawsze marzyła o grze o Gliwicach, która bawiąc, uczy.  Ma na swoim koncie  przygotowanie kilku, między innymi po warszawskiej Starówce oraz o Gliwicach dla uczniów jej szkoły i gości odwiedzających I LO w ramach projektów międzynarodowych. -  Jestem również fanką i gorącą orędowniczką zastosowania nowoczesnych technologii w edukacji. Spotkanie ekipy z grupy "Gliwice dla Schabika" dało mi bodziec do działania: zaprojektowania gry o dawnych Gliwicach na urządzenia mobilne - smartfony, tablety. Jestem szczęśliwa, że ten pomysł spotkał się z entuzjastycznym przyjęciem grupy.

Rok Schabika 

Oficjalnie zainaugurowaliśmy go 12 maja w kinie Amok podczas festiwalu filmów o architekturze. Ale tak naprawdę zaczyna się on 22 maja (w setną rocznicę objęcia przez Schabika funkcji radcy) i potrwa do maja 2019 r. 

Co proponujemy przez te 365 dni? 26 maja mobilną grę miejską #Schabik tu byłem/ich war hier. Pięć spacerów tematycznych poświęconych Gliwicom z czasów Schabika, które poprowadzą dr Adam Bednarski z raciborskiej PWSZ, dr Ryszard Nakonieczny, dr Justyna Swoszowska z wydziału architektury Politechniki Śląskiej oraz  Bogusław Małusecki, kierownik gliwickiego archiwum miejskiego. Będziemy przemierzać miasto z naszymi przewodnikami od czerwca do listopada 2019 r. Pierwszy spacer  już 9 czerwca, a oprowadza dr Bednarski.        

Planujemy także wykład, warsztaty z udziałem studentów architektury, chcemy wydać mapę z najważniejszymi budynkami i zespołami mieszkaniowymi powstałymi w latach urzędowania Schabika i na pewno, symbolicznie, oznaczymy w przestrzeni  najistotniejsze z nich. Rok 2020 poświęcimy zielonym Gliwicom,  czyli parkowo-drzewnej spuściźnie radcy i jego współpracowników, a imprezy będą się odbywać pod hasłem „Nie ma lipy”. Może zaprosimy nawet mieszkańców na wspólną lipową  herbatkę.       

Małgorzata Lichecka 

Już 26 maja startuje  #Schabik tu byłem/ich wer hier.

Początek o godz. 12.00 w holu kina Amok. Zakończenie planowane jest ok. godz. 17.00. 

Uczestnicy (indywidualnie lub w zespołach) będą poruszać się po centrum Gliwic, a ich zadanie to zebranie jak największej liczby punktów w walce ze smogiem. 

Udział w grze jest bezpłatny. Przewidziano atrakcyjne nagrody. Obowiązują zgłoszenia, które należy wysłać do 25 maja - elektronicznie na adres  schabiktubylem@gmail.com. Będą też przyjmowane w dniu gry, 26 maja.   

Organizatorzy: 

Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, „Nowiny Gliwickie”, Institut fur Auslandsbeziehungen, Gazeta Miejska/24 Gliwice.pl, Zielone Gliwice, Ośrodek Studiów o Mieście Gliwice.

Partnerzy: 

Kino Amok, księgarnia "Świat książki", Teatr Miejski w Gliwicach.