Piękna tradycja kościelnych szopek. Betlyjki – świąteczne atrakcje naszego dzieciństwa Data dodania: 2024-12-18

Największa kolejka dzieci ustawiała się przy aniołku, który kiwał głową w podziękowaniu za wrzuconą monetę. Z zachwytem podziwialiśmy także zwierzęta i dzieciątko położone w żłóbku. Kilka dekad temu – a i wcześniej – w Gliwicach nie odbywały się świąteczne jarmarki, nie było karuzeli weneckiej i młyńskiego koła. Dużą radość sprawiało najmłodszym podziwianie kościelnych szopek, tzw. Betlyjek. Zwyczaj ich budowania trwa od ok. 900 lat.

Szopka u Franciszkanów

Szopka w parafii pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa zwykle jest największą lub jedną z największych w Gliwicach. Rozmach, z jakim jest budowana, nie powinien dziwić – wszak to właśnie Franciszkanie, których klasztor znajduje się przy tymże kościele, sprowadzili ten zwyczaj do Polski. Co więcej, za twórcę tradycji uważa się właśnie św. Franciszka z Asyżu, który żył i działał we Włoszech na przełomie XII i XIII w. W tym roku Betlyjka u Franciszkanów budowana będzie w dniu wydania naszej gazety, tj. w środę, 18 grudnia o godz. 18.00. Każdy może pomóc przy jej wznoszeniu.

Śląska „betlyjka”

Zgodnie z tradycją, śląska Betlyjka to szopka z luźno ustawionymi w stajence i wokół niej nieruchomymi figurkami. Wokół dzieciątka Jezus tradycyjnie pojawić się musieli Józef, Maryja, trzej królowie, trzech pastuszków, anioł, wołek i osioł. W niektórych kościelnych szopkach pojawiały się także wielbłądy. W bardziej współczesnych nam czasach można było spotkać też przedstawicieli różnych zawodów.
Początkowo  figurki wykonywane były z drewna, ale od połowy XIX wieku postacie z Betlyjek trafiły do masowej produkcji. Wytwarzano je z gipsu lub wypalonej gliny. Jeden z czołowych producentów znajdował się zresztą na terenie Śląska – a dokładniej, w Piekarach Śląskich, w Zakładzie Sztuki Kościelnej Kazimierza Schaeffera.

A może na spacer śladem Betlyjek?

Jak wyglądają współczesne nam kościelne szopki? Czy przetrwały próbę czasu? Czy co roku oglądamy tę samą scenerię, czy też za każdym razem jesteśmy zaskoczeni nową aranżacją? Być może dobrym pomysłem jest świąteczny spacer z dziećmi do gliwickich kościołów i pokazanie im różnych lokalnych Betlyjek. To wszak nie tylko elementy kultu religijnego, ale także historii. Również tej nam najbliższej, gliwickiej.
Zdjęcia przedstawiają historyczne Betlyjki / szopki w kościele pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Źródło: gliwiczanie.pl
aku